Ossendrecht
Eerste vermelding
De eerste vermelding van Ossendrecht dateert van 1187. In 1213 werd de nederzetting door de hertog van Brabant geschonken aan de heer van Breda, die op zijn beurt in 1277Nicolaas van Cats beleende met de heerlijkheid Ossendrecht. Kort daarna moet Ossendrecht in twee delen uiteengevallen zijn. De ene helft kwam in handen van de familie Van der Maelstede, terwijl de andere helft in de familie van Cats bleef. In 1503 kocht de heer van Bergen op Zoom de eerste helft van de heerlijkheid; het tweede gedeelte kon pas in1761 door de markies worden teruggekocht.
Het leengebied Calfven vormde een afzonderlijke heerlijkheid, waarvan het bestaan pas in de veertiende eeuw voor het eerst wordt genoemd. De markies van Bergen op Zoom kocht de rechten hiervan in 1761.
Grensgebied
Het gebied rond Ossendrecht kan in meerdere opzichten worden gezien als een grensstreek. Het dorp ligt voor een deel op de hoge, oude zandgronden van de Brabantse Wal en voor een deel op de jongere kleigronden en vormt zo een natuurlijk grensgebied. Staatkundig gezien grenst het aan de provincie Zeeland en aan de Belgische provincie Antwerpen. Op godsdienstig gebied was er in de 17e eeuw, na de Tachtigjarige Oorlog, sprake van een grens in Ossendrecht. Twee verschillende kerken, een katholieke en een protestantse, op nog geen honderd meter afstand van elkaar getuigen nog steeds van deze situatie. De Nederlands Hervormde kerk in Ossendrecht is nog steeds in gebruik en vervult een regiofunctie.
Doorwaardbare plaats
De naam Ossendrecht is gevormd uit ‘Usse’ (later ‘Osse’) en ‘drecht’. ‘Usse’ was de naam van de zandheuvels of duinen langs de Schelde; ‘drecht’ duidt op een doorwaadbare plaats in de Schelde.
De kleigronden die nu het open poldergebied vormen, zijn aan de zeearmen Oosterschelde en Westerschelde ontworstelde gebieden. De inpoldering van deze vruchtbare gronden is al begonnen in de 12e en 13e eeuw, maar steeds weer sloegen zware stormen gaten in de dijken, waardoor het land drijvende werd. Pas na de Tachtigjarige Oorlog was er voldoende geld en kennis in deze streken aanwezig om de polders om te vormen tot bruikbaar land. Het bedijken is doorgegaan tot in 1970. De voorlopig laatste landaanwinst is ontstaan bij het graven van het Schelde-Rijnkanaal.
Agrarische gemeenschap
Ossendrecht is tot en met de eerste helft van de 20e eeuw een overwegend agrarische gemeenschap geweest met hier en daar wat activiteiten op het gebied van handel, dankzij de ligging aan de vaarroute van Antwerpen naar Bergen op Zoom en steden in Zeeland en Holland. De bevolking heeft in de loop der eeuwen veel te lijden gehad van bezettingen en plunderingen door vreemde legers. Lange tijd heerste er armoede en aan het eind van de zestiende eeuw was het gebied zelfs gedurende een tiental jaren geheel ontvolkt. In 1830 werd in het dorp de eerste peekoffiefabriek opgericht, die zorgde voor wat werkgelegenheid. Bijna anderhalve eeuw heeft Ossendrecht bekend gestaan als ‘Cichoreistadje’ vanwege de teelt en de verwerking van deze surrogaatkoffie.
Na de watersnoodramp in 1953, die ook een groot deel van de Ossendrechtse polders onder water zette, is de agrarische gemeenschap snel overgegaan tot het werken in de industrie, handel en dienstverlening. De vestiging van industriereuzen in het Belgische havengebied heeft daar sterk toe bijgedragen, evenals de komst van de Koningin Wilhelminakazerne en de toename van de activiteiten op de vliegbasis Woensdrecht.
Gemeentelijke herindeling
Voor de huisvesting van de vele nieuwkomers en om te voorzien in de behoefte aan meer woonruimte per individu zijn hele
nieuwe woonwijken verrezen en zijn oudere wijken gemoderniseerd en uitgebreid. Daardoor is Ossendrecht, zoals zoveel dorpen en steden, in de laatste halve eeuw meer veranderd dan in de drie eeuwen daarvoor.
Tot aan de gemeentelijke herindeling op 1 januari 1997 was Ossendrecht, met de gehuchten Calfven, Aanwas, Hondseind en Hageland, een zelfstandige gemeente. Sindsdien maakt het fraaie dorp deel uit van de nieuwe gemeente Woensdrecht.
